2.2. Πώς η κρυφή ατζέντα εμποδίζει τους μαθητές να αφήσουν πίσω ό,τι τους κρατά μακριά από την εκπαίδευση και πώς μπορούμε να αποτρέψουμε την κρυφή ατζέντα από το να επηρεάσει τους τρόπους διδασκαλίας και μάθησης;

Υπάρχουν διάφορες ερμηνείες του όρου “κρυφή ατζέντα” στη βιβλιογραφία και στο διαδίκτυο. Στο πλαίσιο του προγράμματος Dropping the Baggage και σε αυτό το εγχειρίδιο της μεθοδολογίας S.C.R.E.A.M!, επιλέξαμε να ορίσουμε την κρυφή ατζέντα ως μια κατάσταση όπου κάποιος επιδιώκει κρυφά έναν συγκεκριμένο στόχο, ενώ φαίνεται να ασχολείται με κάτι άλλο.

Μια κρυφή ατζέντα μπορεί να περιλαμβάνει:

• Όταν οι εκπαιδευτικοί κατέχουν πληροφορίες για έναν μαθητή που επηρεάζει τον τρόπο που διδάσκουν.

Ας πούμε ότι ένας εκπαιδευτικός έχει προηγούμενη γνώση ότι ένας μαθητής δυσκολεύτηκε με ένα συγκεκριμένο μάθημα στο παρελθόν. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να έχει πρόσβαση στα ακαδημαϊκά αρχεία του μαθητή ή να έχει ενημερωθεί από προηγούμενους εκπαιδευτικούς. Οπλισμένος με αυτές τις πληροφορίες, ο εκπαιδευτικός μπορεί να προσεγγίσει τον μαθητή με χαμηλότερες προσδοκίες, υποθέτοντας ότι θα συνεχίσει να δυσκολεύεται. Ως αποτέλεσμα, ο δάσκαλος μπορεί ακούσια να παρέχει λιγότερο απαιτητικές εργασίες ή να προσφέρει λιγότερη υποστήριξη στο μαθητή, περιορίζοντας τις ευκαιρίες ανάπτυξής του. Αυτή η κρυφή ατζέντα των προκαταλήψεων που βασίζονται στις προηγούμενες επιδόσεις του μαθητή μπορεί να εμποδίσει τη μαθησιακή εμπειρία του μαθητή και ενδεχομένως να τον εμποδίσει να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές του.

• Όταν οι εκπαιδευτικοί θέτουν στόχους για τους μαθητές χωρίς να τους ενημερώνουν για τα σχέδιά τους.

Ας υποθέσουμε ότι ένας εκπαιδευτικός θέτει ως στόχο για έναν μαθητή να βελτιώσει τις δεξιότητες γραφής του. Ο δάσκαλος κρατά αυτόν τον στόχο κρυφό και δεν τον ανακοινώνει στον μαθητή. Αντ’ αυτού, ο εκπαιδευτικός αναθέτει εργασίες γραφής και παρέχει ανατροφοδότηση χωρίς να αναφέρει ρητά τον στόχο της βελτίωσης της ικανότητας γραφής. Ως αποτέλεσμα, ο μαθητής μπορεί να αισθάνεται σύγχυση σχετικά με τον σκοπό που κρύβεται πίσω από αυτές τις εργασίες και την ανατροφοδότηση που λαμβάνει. Μπορεί να μην καταλαβαίνει γιατί δίνεται έμφαση στη γραφή ή πώς αυτή συνδέεται με τους συνολικούς μαθησιακούς στόχους. Αυτή η έλλειψη διαφάνειας μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση και αποδέσμευση. Εν τω μεταξύ, ο δάσκαλος συνεχίζει να αξιολογεί την πρόοδο του μαθητή με βάση τον αφανή στόχο της βελτίωσης των δεξιοτήτων γραφής. Ωστόσο, χωρίς να γνωρίζει ο μαθητής αυτόν τον στόχο, μπορεί να μην κατανοήσει πλήρως τους τομείς στους οποίους πρέπει να επικεντρωθεί ή την πρόοδο που αναμένεται να σημειώσει. Κρατώντας κρυφό τον στόχο, ο δάσκαλος μπορεί ακούσια να παρεμποδίσει τα κίνητρα του μαθητή και να εμποδίσει την ικανότητά του να αναλάβει την ευθύνη της μάθησής του. Η ανοιχτή επικοινωνία των στόχων θα επέτρεπε στον μαθητή να κατανοήσει τον σκοπό, να εργαστεί ενεργά για τη βελτίωση και να συνεργαστεί με τον εκπαιδευτικό για τη δημιουργία ενός πιο αποτελεσματικού σχεδίου μάθησης.

• Όταν οι εκπαιδευτικοί ή οι μαθητές αποκρύπτουν ο ένας από τον άλλον πληροφορίες που θα μπορούσαν ενδεχομένως να επηρεάσουν την εκπαιδευτική πορεία του μαθητή.

Φανταστείτε ότι ένας μαθητής αντιμετωπίζει προσωπικές προκλήσεις στο σπίτι που επηρεάζουν τις σπουδές του. Μπορεί να αντιμετωπίζει μια οικογενειακή ασθένεια, οικονομικές δυσκολίες ή άλλα προσωπικά ζητήματα. Ωστόσο, ο μαθητής αποφασίζει να μην μοιραστεί αυτές τις πληροφορίες με τον καθηγητή του, κρατώντας τες κρυφές. Ταυτόχρονα, ο καθηγητής παρατηρεί μια πτώση στις επιδόσεις και τη φοίτηση του μαθητή. Παρά τις παρατηρήσεις του, ο δάσκαλος δεν ρωτάει άμεσα για τους βαθύτερους λόγους των δυσκολιών του μαθητή και υποθέτει ότι οφείλονται αποκλειστικά σε έλλειψη προσπάθειας ή κινήτρων. Ως αποτέλεσμα, ο δάσκαλος συνεχίζει να παρέχει ανατροφοδότηση και αξιολόγηση με βάση ελλιπείς πληροφορίες. Μπορεί να υποθέσει ότι ο μαθητής δεν είναι αφοσιωμένος ή δεν καταβάλλει αρκετή προσπάθεια για να βελτιωθεί. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παρεξηγήσεις, απογοήτευση και μια αυξανόμενη αποσύνδεση μεταξύ του δασκάλου και του μαθητή. Αποκρύπτοντας κρίσιμες πληροφορίες σχετικά με τις προσωπικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο μαθητής/η μαθήτρια, εμποδίζει τον εκπαιδευτικό να κατανοήσει πλήρως την κατάστασή του/της. Ως αποτέλεσμα, ο εκπαιδευτικός μπορεί να χάσει ευκαιρίες να προσφέρει υποστήριξη, πόρους ή εναλλακτικές προσεγγίσεις που θα μπορούσαν να βοηθήσουν το μαθητή να ξεπεράσει τις υπάρχουσες δυσκολίες. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει ένα εμπόδιο στην αποτελεσματική επικοινωνία και υποστήριξη. Η ανοιχτή, εμπιστευτική και διαφανής επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι οι σχετικές πληροφορίες ανταλλάσσονται, επιτρέποντας μια πιο ολιστική κατανόηση των αναγκών του μαθητή και παρέχοντας την κατάλληλη βοήθεια για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής του πορείας.

Είναι ζωτικής σημασίας για τους μαθητές να γνωρίζουν τις δικές τους «αποσκευές» για να μάθουν πώς να τις διαχειρίζονται. Η απλή στήριξη στις υποθέσεις των εκπαιδευτικών και η επίγνωση των λόγων αυτών που κρατούν τους μαθητές μακριά από την εκπαίδευση, κατά τη δημιουργία σχεδίων μελέτης για τους μαθητές δεν είναι επαρκής. Ορισμένοι εκπαιδευτικοί πιστεύουν ότι η προσέγγιση μιας νέας ομάδας ή ενός νέου μαθητή με μια εντελώς αμερόληπτη προοπτική θα τους προσφέρει μια “λευκή σελίδα”. Ωστόσο, πιστεύουμε ότι η πλήρης άγνοια του ιστορικού ενός μαθητή μπορεί να μην είναι η πιο επαγγελματική προσέγγιση. Η έννοια του να ξεκινάμε με μια «νέα σελίδα» είναι μια ψευδαίσθηση, επειδή η αντίληψή μας για έναν μαθητή διαμορφώνεται από διάφορους παράγοντες.

Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, σχηματίζουμε μια αρχική εντύπωση για τον μαθητή και τους γονείς του, επηρεασμένοι από:

• Την εμφάνιση του μαθητή, την συναισθηματική του κατάσταση, την σωματική άσκηση, τις γκριμάτσες ή τις εκφράσεις του προσώπου του.
• Τους συνειρμούς που συνδέονται με το όνομα του μαθητή.
• Τη φύση της επαφής και της επικοινωνίας, όπως ο αυθορμητισμός, η αυτοσυγκράτηση, η αποφυγή της οπτικής επαφής, ο τόνος της φωνής ή το γλωσσικό ύφος.
• Προηγούμενη εξοικείωση με την οικογένεια του μαθητή, έχοντας διδάξει ένα αδελφάκι στο παρελθόν ή γνωρίζοντας τους γονείς.
• Ιστορίες που μοιράζονται οι συνάδελφοι για τον μαθητή και την οικογένειά του.
• Προηγούμενες εμπειρίες που μπορεί να οδηγήσουν σε συγκρίσεις όπως “Αυτό το παιδί μου θυμίζει…”.

Αυτές οι εντυπώσεις, συνειδητά ή ασυνείδητα σχηματισμένες, διαμορφώνουν την αρχική μας προσέγγιση και τις αλληλεπιδράσεις μας με τον μαθητή. Επομένως, το να ξεκινάμε με μια πραγματικά λευκή σελίδα, αποτελεί πρόκληση, καθώς έχουμε ήδη προκαταλήψεις που βασίζονται σε διάφορους παράγοντες.